Ekonomi açısından faiz oranları en fazla izlenen göstergelerden birisidir. Çünkü faiz oranlarında meydana gelen değişmeler günlük yaşantımızı ve ekonominin genelini etkiler. Faiz oranı ödünç alınan paranın fiyatıdır. Faiz ödemeleri belirli bir zaman birimine bağlı olarak ana paranın yüzdesi olarak ifade edilir.
Faiz oranlarındaki değişmeler girişimcilerin yatırım kararlarını etkiler. Ekonomik birimlerin tüketim, tasarruf, konut, menkul kıymet, satın alma gibi bireysel kararlarını yönlendirir. Faiz oranı bir devletin borçlanma maliyeti ve Merkez Bankası’nın uyguladığı para politikası açısından da önemli bir değişkendir. Faiz kavramının ele alınacağı bu yazımızda anahtar kelimeler;
- Faiz nedir
- Faiz getirisi
- Nominal faiz
- Reel faiz
- Reel ve nominal faizin farkı nedir
Bu yazımızı okuduktan sonra faiz nedir, bir tahvilden elde edilen getiri faiz oranına eşit midir ve reel faiz ile nominal faizi arasındaki fark nedir sorularına yanıt bulabileceksiniz.
Faiz Nedir?
Faiz nedir sorusunun verilebilecek en kısa cevabı paranın kirasıdır. Faiz miktarı ana paranın belirli bir yüzdesi olarak ifade edilir. Ödünç alınan paranın karşılığında ödenen paraya faiz denir. Bu nedenle faiz borçlanmanın maliyeti olarak ifade edilir. Faizin ana paraya göre bir oran şeklinde belirlenmesi faiz oranı olarak belirtilir.
Bir kişi 1 yıllığına 10.000 Türk lirası karşılığında 1000 liralık bir ek ödeme de bulunuyor ise faiz oranı %10 dur. bu oran faiz miktarının ana parayı bölünmesi ile bulunur. Bugünkü değer kavramı ise bugün elde edilen bir miktar paranın gelecekte elde edilecek paradan daha değerli olduğunu ifade eder. Size bugün verilecek 200 lira ile 1 yıl sonra verilecek 200 liranın değeri aynı değildir. Bugün elde edilen 200 lira daha caziptir.
Faiz Nasıl Hesaplanır?
Bu konuyu basit bir örnekle açıklamaya çalışalım. 500 liranızı bir bankaya yüzde on faiz üzerinden bir yıl vadeli olmak üzere kendi mevduat hesabına yatırdınız. Vade bitiminde elinize geçecek para yatırmış olduğunuz ana para olan 500 Türk lirası ve faiz geliri olan 50 Türk lirasıdır. Toplam olarak 1 yılın sonunda 550 Türk Lirası elde edersiniz. Görüldüğü gibi bugünkü 500 Türk Lirası ile 1 yıl sonra elde edilen tutar olan 550 TL aynı miktar değildir. Faiz oranı %10 iken 1 yıl sonra elde edeceğiniz 550 Türk lirasının bugünkü karşılığı 500 Türk lirasıdır.
Elde ettiğiniz 550 Türk lirasının banka mevduat hesabınızda bir yıl daha yüzde 10 faizle tutarsanız bu durumda ikinci yıl elde edilecek toplam miktar hesaplamak için başlangıçta yatırılan 500 Türk lirasının değil 550 Türk Lirasının üzerinden hesaplama yapılması gerekir. Buna göre 550 TL çarpı %10 eşittir 55 Türk Lirası faiz geliriniz olur. Yani ikinci yılın sonunda 550 TL + 55 TL = 605 Türk Lirası elde edilmiş olursunuz.
İktisatçıların faiz oranı terimi ile ifade ettikleri vadeye kadar getiri kavramıdır. İktisadi açıdan vadeye kadar getiri kavramı faiz oranına ilişkin en uygun ölçü olarak kabul edilir. Bu kadar getiri bir borç aracının bugünkü değerini vade sonundaki getiriye bugünkü değerden eşitleyen faiz oranıdır.
Nominal Faiz Nedir?
Nominal faiz oranları günlük yaşantımızda, çevremizde, medyada, ilanlar da sıkça kullanılan piyasada uygulanan cari faiz oranıdır. Bir ekonomide fiyat sabit değilse fiyat değişmelerinin etkisini içeren nominal faiz oranının reel faiz oranı gerekir. Enflasyon etkisinin nominal faiz oranından arındırılması ile reel faiz oranı elde edilir.
Reel faiz oranı örnek Fisher metoduyla kullanılan Fisher eşitliği ile ölçülmektedir. Fisher eşitliğine göre nominal faiz oranı reel faiz oranı ile beklenen enflasyon oranının toplamına eşittir. Buna göre reel faiz faiz oranı ile beklenen enflasyon arasındaki farka eşittir.
Pek çok kişi bir tahvilden elde edilecek getirinin faiz oranı kadar olduğunu düşünmektedir. Fakat bir menkul kıymetin fiyatı kar ve zararı etkilemektedir. Bu nedenle faiz geliri ile sermaye kaybı ya da kazancı oranı elde edilecek getiriyi verir.
Denge Faiz Oranı Nedir?
Çoğu yatırımcı ya da tüccar açısından faiz oranlarının belirlenmesi ve tahmini son derece önemlidir. Çünkü faiz oranlarında meydana gelen değişmeler günlük yaşantımızı ve ekonominin genelini etkilemektedir. Bu yüzden Bir ekonomide denge faiz oranını nasıl belirlendiğini ve neden değiştiğini bilmek hayatımızı kolaylaştıracaktır. Faiz oranlarının nasıl belirlendiğini ve neden değiştiğinin anlaşılabilmesi için öncelikle para ve tahvil gibi varlıkların neden talep edildiğinin kavraması gerekir.
Bu konuyla ilgili sorularınız varsa forum bölümüne üye olabilir ve sorularınızı tartışma platformunda paylaşabilirsiniz.
